به گزارش خبرگزاری علم و فناوری از اردبیل؛ خواص بادرنجبویه فراوان است. پزشکان قرون وسطا برای رفع مشکلات خواب، کاهش اضطراب، التیام زخم‌ها و افزایش طول عمر بادرنجبویه را تجویز می‌کردند. از خواص بادرنجبویه در طب سنتی به‌ویژه در کشورهای اروپایی مانند اتریش استفاده می‌کنند. خواص بادرنجبویه برای سردرد و دردهای عصبی بسیار مفید است.
بادْرَنجبویه یا بادَرشبی (نام علمی: Dracocephalum) نام یک سرده از تیره نعناعیان است.
این گیاه از راسته نعناسانان (Lamiales) و تیره نعناعیان (Lamiaceaes) است که بین ماه‌های تیر و مرداد گل میدهد. رویشگاه اصلی این گیاه قسمت وسیعی از شرق مدیترانه است. امروزه به منظور بهره‌برداری‌های تزیینی و طبی و تولید عسل، این گیاه را در باغ‌ها و مزارع کشت می‌کنند.
ساقه‌های گیاهان این سرده راست و چهار گوش بوده و پوشیده از کرک است. از کنار برگ‌هایش، گل‌هایی با کاسبرگ‌های رنگی می‌روید که در وهله اول زرد کم رنگ است، سپس به سفید و در نهایت به بنفش تبدیل میشود. می‌توان گفت تمام گیاه، عطر لیموی تندی از خود ساطع می‌کند.
بادرنجبویه یا بادرشبی سرده‌ای است شامل گیاهان علفی یا بوته‌ای چندساله و به‌ندرت یک‌ساله با ساقه‌های پرشمار و برگ‌های تخم‌مرغی یا تخم‌مرغی ـ مثلثی یا تخم‌مرغی ـ مستطیلی و با برگ‌هایی با دندانه‌های منتهی به نوک بلند و خارمانند اغلب در انتها و در حاشیه و کاسهٔ گل لوله‌ای ـ استکانی و دارای ۱۰ تا ۱۵ رگه و لبهٔ زبرین سه‌دندانه‌ای و دندانهٔ میانی پهن‌تر و لبهٔ زیرین دودندانه‌ای، رگه‌های منشعب‌منشعب و شبکه‌مانند، در قاعده در محل زاویهٔ بین دو دندانه ضخیم و دارای تاخوردگی، جام گل آن در محل لبه‌ها پهن و بادکرده و دارای چهار پرچم و فندقچهٔ آن مستطیلی و دارای زائدهٔ غشایی در انتها.
این گیاه بومی مناطق مدیترانه ای است و در اروپا و آسیا نیز می روید و در ایران در کنار مجاری آب ها و مناطق اطراف تهران، در شمال ایران در رشت و اطراف آن ، رودبار و در آذربایجان و مناطق شرقی ایران و استان های غربی می روید.
همه این گونه‌های گیاهی در طب سنتی به عنوان ضد نفخ و مقوی و همچنین برای درمان احتقان، سردرد، درد معده و کبد استفاده میشود.
خواص و ترکیبات
گل حنا یا بادرنجبویه حاوی اسانس فرار است. با مقادیر کم به عنوان داروی باد شکن است ولی مقادیر زیاد آن خاصیت خواب آور ملایم دارد. فشار خون را کمی پایین می آورد و تعداد نبض را کاهش میدهد. برای اختلالات معده، تهوع، درد شکم و تسکین حالات عصبی و در برونشیست به عنوان خلط آور مصرف میشود.
از نظر ترکیبات شیمیایی در اندام سبز این گیاه موادی مانند اسید اولئیک، سیترال، ژرانیول و رزماری اسید وجود دارد. این گیاه دارای اسانس روغنی فرار است که به عنوان منبع غنی از سیترال است. سیترال بوی تند لیمویی دارد و معمولا از مرکبات و از این گیاه گرفته می شود و در صنعت عطرسازی مصرف دارد. همچنین در برگ های بادرنجبویه تانن ها وجود دارند. از دیگر ترکیبات آن می توان لیمونن و فلاونوئیدها را نام برد.
خواص درمانی: آرام بخش اعصاب. ضد بیماریهای قلب. معده و روده و مفرح و نشاط آور می باشد. این گیاه به اشکال مختلفی از قبیل اسانس، عصاره روغنی، روغن، پماد، کمپرس و دم کرده استفاده میشود. اسانس این گیاه در آرام کردن درد معده با منشاء عصبی، احساس چنگ زدگی در معده، تپش قلب، سردردهای یک طرفه، سرگیجه، عصبانیت، بی خوابی، استفراغهای دوران بارداری، کم خونی دختران جوان، درد عصبی دندان و رفع تندخویی در دختران جوان و زنان مؤثرست.
فواید گیاه بادرنجبویه یا همان ملیسا برای سلامتی:
بادرنجبویه برای تقویت سیستم ایمنی بدن
دیگر ویژگی عجیب گیاه ملیسا، توانایی آن در تحریک سیستم ایمنی بدن است. این گیاه سرشار از عنصر کبالت و روزمارینیک اسید است. علف ملیسا سلامت سیستم ایمنی بدن و دیواره غشای سلول ها را تقویت می کند. همزمان این گیاه دارویی می تواند با عفونت ها مبارزه کرده و مانع از ورود باکتری و ویروس ها به سلول شود.
بادرنجبویه آرامش بخش اعصاب
یکی از دلایل اصلی در اختلالات عصبی استرس است که در بعضی از موارد موجب سکته های مغزی در مرور زمان میشود. دمنوش گیاه بادرنجبویه با تاثیر مثبت خود بر روی مغز سبب آرامش اعصاب و کاهش استرس میشود. دمنوش بادرنجبویه یک خواب آور ملایم است و ضد اسپاسم و تشنج میشود . این گیاه قبل از اینکه رادیکال های آزاد به مغز آسیب بزنند، آن را خنثی می کنند و مانع وقوع سکته مغزی میشود. طبق آزمایش های صورت گرفته شده روغن گیاه بادرنجبویه ، تاثیر خود را در کاهش تحریک در بیماران دچار زوال عقل را نشان داده است.
تاثیر مصرف چای ملیسا یا بادرنجبویه را در بیماران دچار انقباض زودرس بطن قلب
پژوهشگران ایرانی با انجام یک مطالعه، تاثیر مصرف چای ملیسا یا بادرنجبویه را در بیماران دچار انقباض زودرس بطن قلب بررسی کردند.
انقباض زودرس بطن؛ به عنوان یکی از شایع‌ترین آریتمی‌ها می‌تواند عوارض قلبی عروقی را به ویژه همزمان با سایر عوامل خطر، بدتر کند. با توجه به عوارض جانبی احتمالی استفاده از داروهای ضد آریتمی، تجویز داروهای گیاهی برای چنین شرایطی رو به افزایش است.
چای ملیسا که از دم کردن برگ‌های گیاه بادرنجبویه به دست می‌آید، به عنوان یک عامل ضد آریتمی و محافظ قلب شناخته شده است؛ اما شواهد محدودی برای استفاده بالینی آن وجود دارد. به همین دلیل پژوهشگران با انجام یک مطالعه، اثرات چای ملیسا را در بیماران مبتلا به انقباض زودرس بطن قلب بررسی کردند.
در این کارآزمایی بالینی تصادفی ۱۲ هفته‌ای ۶۰ بیمار با تشخیص تأیید شده انقباض زودرس بطن قلب‌های متوسط تا پایین شرکت کردند. بیماران گروه مداخله کیسه‌های چای ملیسا (حاوی ۲ گرم برگ خشک شده/۲۵۰ میلی لیتر آب گرم) دو بار در روز علاوه بر توصیه‌های اصلاح شیوه زندگی دریافت کردند، در حالی که گروه کنترل فقط توصیه‌های اصلاح شیوه زندگی را دریافت کردند. پس از جمع‌آوری داده‌ها، نمونه‌های خون برای بررسی غلظت سرمی نشانگرهای گلوکز و لیپید جمع‌آوری شد. همچنین تعداد ضربان قلب زودرس و ضربان قلب با ریتم ۲۴ ساعته توسط دستگاه هولتر کنترل تعیین شد.
نتایج این پروژه تحقیقاتی با عنوان «چای ملیسا آفیسینالیس به طور مطلوبی بر تعداد ضربان قلب زودرس و مشخصات قلبی در بیماران مبتلا به انقباض زودرس بطن تأثیر می‌گذارد» در پایگاه نتایج پژوهش‌های سلامت کشور منتشر شده است.
خواص بادرنجبویه برای پوست
گیاه بادرنجبویه یا ملیسا پشتیبان خوبی برای پوست های جوان و سالم است.یکی از خواص بادرنجبویه نرم کردن پوست و کاهش چین و چروک است. بادرنجبویه به دلیل تاثیر نرم‌کنندگی پوست در بسیاری از لوازم‌های آرایشی به کار برده میشود. روغن بادرنجبویه همانند روغن گرچک برای پوست مفید است و برای شفاف‌سازی پوست و کاهش چین خوردگی ها تجویز میشود. از خواص بادرنجبویه این است که بادرنجبویه باعث میشود پوست شما چند سال جوان تر شود.
لوسیون برگ و جوانه بادرنجبویه برای برطرف شدن خشکی پوست بدن بسیار مفید است. استفاده از عصاره بادرنجبویه باعث به تاخیر افتادن روند پیری پوست در انسان میشود.
مضرات بادرنجبویه
گیاه بادرنجبویه نیز مانند سایر گیاهان دارویی تا زمانی که به اندازه استفاده شود خطر و مشکلی ندارد. وقتی گیاه بادرنجبویه از طریق دهان مصرف شود می تواند باعث عوارض جانبی از جمله افزایش اشتها، حالت تهوع، استفراغ، درد شکمی، سرگیجه و خس خس سینه شود. زمانی که از بادرنجبویه به صورتی موضعی استفاده شود ممکن است باعث تحریک پذیری و علائم دل درد شود.
از گیاه بادرنجبویه در طول بارداری یا دوران شیردهی نباید مصرف کنید. با توجه به فعالیت ضد تیروئیدیبادرنجبویه، این گیاه نباید توسط افراد مبتلا به اختلالات تیروئیدی مصرف شود. افرادی که داروهایی مانند داروهای اعصاب و روان مصرف می کنند، نباید از گیاه بادرنجبویه استفاده کنند. بادرنجبویه می‌تواند باعث خواب آلودگی شود و نباید توسط افرادی که با ماشین کار را رانندگی می‌کنند، مصرف شود.
فواید عرق بادرنجبویه
گیاه بادرنجبویه یکی از گیاهان دارویی است که خواص درمانی متعددی دارد و طبع آن در طب سنتی گرم و خشک است.
عرق بادرنجبویه می‌تواند به متعادل ساختن فشار خون کمک کند. از فواید عرق بادرنجبویه برای دستگاه گوارش می‌توان به مواردی مانند درمان زخم روده و زخم معده، بهبود و درمان بواسیر، مفید برای هضم غذا، رفع نفخ معده و دل‌پیچه، دفع سموم معده، مفید برای رفع بوی بد دهان، درمان یبوست بسیار مزمن و تقویت کننده‌ای بسیار موثر برای کبد اشاره کنیم.
عرق بادرنجبویه برای درمان بسیاری از مشکلات پوستی از جمله آکنه، التهاب غدد لنفاوی، پف دور چشم، پاک کنندگی زخم‌ها، بهبود و درمان گزیدگی نیش حشرات بسیار موثر است. همچنین عرق بادرنجبویه برای درمان و رفع کچلی و ریزش مو در زنان استفاده شده است. از عرق بادرنجبویه برای اکسیژن‌رسانی و گردش خون بهتر در پوست کف سر نیز بسیار مفید و موثر است.
از دیگر فواید عرق بادرنجبویه به مواردی مانند بهبود مشکلات قلبی، آرامش مغز و اعصاب، بهبود مشکلات تنفسی، بهبود خواب و کمک به لاغری و کاهش وزن اشاره کرد.
